PAS
De aangespannen zaken draaien allemaal om het Programma Aanpak Stikstof (PAS), een beschermingsmaatregel om het gehalte aan stikstof in Natura 2000-gebieden te verlagen. Het PAS voorziet wel in een flexibele maatregel: als er stikstofverhogende activiteiten plaatsvinden in een natuurgebied, zoals de aanleg van een weg, of agrarische activiteiten op een boerenbedrijf naast het gebied, dan mogen er compensatiemaatregelen worden genomen.

Effect
Maar veel overheden verleenden vergunningen terwijl niet vaststond dat de compensatiemaatregelen ook daadwerkelijk het gewenste stikstofverlagende effect hadden. Dat is in strijd met de Europese wetgeving, bepaalde het Europees Hof eind vorig jaar. Compenserende maatregelen mogen wel, maar alleen als keihard, wetenschappelijk vastligt dat die maatregelen effect hebben.

Voorwaarden
Maar dat laatste bleek moeilijk. Veel vergunning waren verleend met verwachte toekomstige positieve gevolgen van de compensatiemaatregelen, maar of die het gewenste effect hebben, is volgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State niet hard te maken. Het PAS voldoet daarom niet aan de voorwaarden en kan niet gebruikt worden als basis voor toestemming van stikstofuitstotende activiteiten.

Bestemmingsplannen
De uitspraak heeft geen gevolgen meer voor vergunningen die definitief zijn en waartegen geen beroep meer mogelijk is, maar wel voor de 180 zaken over de PAS die nu nog bij de Raad van State liggen. Veel van die zaken gaan over vergunningen voor agrarische activiteiten, maar zijn ook bestemmingsplannen voor de bouw van nieuwe wegen en bedrijfsterreinen. De Raad van State wil in juni uitsluitsel geven over de agrarische zaken. De uitspraken over bestemmingsplannen duren wat langer.